ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Ψυχολογία της εφηβείας
Ένα καυτό πάντα θέμα που ενδιαφέρει τους ίδιους τους νέους αλλά και τους γονείς και όλους εκείνους που έρχονται σε επαφή μαζί τους.

Εφηβεία, μια κατ εξοχήν κρίσιμη περίοδος που βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ παιδικότητας και ενηλικίωσης. Το παιδί δεν είναι πλέον παιδί αλλά ούτε και ώριμος άνθρωπος...

Ας έχουμε πάντως υπ όψη μας ότι ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου είναι μια συνέχεια και μάλιστα η κάθε φάση επηρεάζεται από τις προηγούμενες και είναι καθοριστική για τις επόμενες. Ακόμη ότι ο έφηβος όπως και κάθε άνθρωπος επηρεάζεται άμεσα από το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον και κουβαλάει τις βιολογικές καταβολές του, όποιες και αν είναι αυτές.

Τι είναι αυτό που ονομάζουμε Εφηβεία;

Είναι η αναπτυξιακή εκείνη περίοδος της ζωής του ανθρώπου που ξεκινάει με ειδικές βιολογικές αλλαγές (ορμονικές) στο σώμα του παιδιού ( αλλαγές που έχουν παράλληλα και ψυχοσωματικές επιπτώσεις) και τελειώνει “ψυχολογικά” με την τελική γενετήσια ολοκλήρωση και αυτόνομη ωρίμανση του ατόμου.

Θα λέγαμε αδρά ότι η εφηβεία αρχίζει γενικά περί το 11^ο έτος της ηλικίας και φτάνει μέχρι το 18^ο. Ομως υπάρχουν μεγάλες ατομικές διαφορές στα όρια αυτά και θα πρέπει να το λαμβάνουν αυτό υπ όψη τους όσοι έρχονται σε επαφή με νέους. Επίσης είναι γνωστό ότι μπορεί να παρατηρήσει κανείς εφηβική συμπεριφορά και σε μεγάλους ανθρώπους που δεν πέτυχαν να ωριμάσουν στην κρίσιμη αυτή περίοδο.

Υπάρχει “ κρίση ” στην εφηβεία;

Εξαρτάται το τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε κρίση. Είναι γεγονός ότι στην εφηβεία υπάρχει ψυχολογικά μια ρευστότητα που δημιουργεί νέες προυποθέσεις ωρίμανσης και αναδιάταξης του ψυχικού κόσμου.

Κατά συνέπεια μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική κάποια λογική και ελεγχόμενη αναταραχή στον έφηβο.

Πάντως δεν θα πρέπει να θεωρείται κανόνας η αναταραχή, δεδομένου ότι μπορεί να αντισταθμιστεί συχνά, με επιτυχία από τον ίδιο τον έφηβο. Μάλιστα όταν έχουμε να κάνουμε με πολύ ήσυχα και υπάκουα παιδιά, τότε αυτό πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις, ότι τα παιδιά αυτά δείχνουν απροθυμία στο να μεγαλώσουν και μπορεί να φταίνε διάφορα πράγματα γι αυτό (όπως αυταρχικό και τιμωρητικό περιβάλλον ή υπερσυναισθηματικές εκδηλώσεις απένατι στο παιδί από πλευράς γονέων).

Τότε έχουμε ουσιαστικά, την ανάπτυξη υπερβολικών μηχανισμών άμυνας (προς τις αναδυόμενες ενορμήσεις) που δημιουργούν φραγμό στη φυσιολογική διαδικασία ωρίμανσης.

Ωστόσο, δεν είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο να έχουμε σοβαρές αναστατώσεις στην εφηβεία και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε σαν ψυχολογική διαταραχή. Ο λόγος είναι ότι αν δεν αντιμετώπιστούν με την ανάλογη ψυχολογική βοήθεια, είναι απίθανο να ξεπεραστούν ανώδυνα από τον έφηβο και αργότερα θα αφήσουν κάποια κατάλοιπα στην υπόλοιπη ζωή του.

Φυσικά είναι φανερό ότι όσο πιο υγιής είναι η προσωπικότητα του παιδιού, τόσο πιο εύκολα θα περάσει μέσα από την εφηβεία χωρίς να βιώσει έντονο άγχος ή κατάθλιψη. Γι αυτό πρέπει να επενδύει κανείς σε ενδιαφέρον και προσοχή, από νωρίς στην παιδική ηλικία ώστε να προλάβει αργότερα τα “απρόβλεπτα”!

Σημαντικό ρόλο για την πρόκληση αναταραχής στη διάρκεια της εφηβείας παίζουν η κληρονομικότητα αλλά κυρίως το περιβάλλον του εφήβου (οικογένεια) καθώς και παιδικές τραυματικές εμπειρίες, όπως αποχωρισμοί, θάνατος, διαζύγιο γονέων, αρρώστιες. Στις περιπτώσεις αυτές είναι αναμενόμενο να έχουμε θυελλώδη εφηβεία με εσωτερική αναταραχή αλλά και εξωτερικά προβλήματα συμπεριφοράς στο σπίτι και στο σχολείο.

Είπαμε ότι η εφηβεία εκτείνεται από τα 11-18 ή και 20 & 25 ακόμη χρόνια της ζωής του ανθρώπου.

Είναι όμως ενιαία ή έχει ιδιομορφίες όσο προχωρεί με την ηλικία;

Σίγουρα δεν είναι ομοιόμορφη και συνηθίζουμε επιστημονικά να την διαιρούμε σε τρία στάδια: Την προεφηβεία, την μέση και την τελική εφηβεία.

Τα όρια βέβαια αυτά είναι ο κανόνας αλλά ποικίλουν από άτομο σε άτομο όσον αφορά την έναρξη αλλά και τη διάρκεια. Για παράδειγμα κάποιοι 15χρονοι βλέπουμε ότι βρίσκονται σαφως στο 1^ο στάδιο ενώ άλλοι ήδη στο 3^ο και τελικό. Πάντως οι περισσότεροι είναι στο 2^ο μέσο στάδιο.

Αλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την ωρίμανση σε κάποιο στάδιο της εφηβείας είναι το φύλο, το πολιτιστικό επίπεδο, η κοινωνική τάξη, η κατάσταση της υγείας και άλλα.

Ετσι τα κορίτσια ωριμάζουν νωρίτερα από τα αγόρια, ειδικά στα πρώτα στάδια. Εξ άλλου μια χρόνια νόσος μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη του εφήβου, που έχει να αντιμετωπίσει την εξάρτησή του τόσο από τη φαρμακευτική αγωγή όσο και τη συνεχή υποστήριξη από γονείς και γιατρούς, αλλά ταυτόχρονα παλεύει και με την εικόνα του σώματός του και τους περιορισμούς που του υπαγορεύει η αρρωστεια του.

Ποιοί είναι γενικά οι στόχοι της εφηβείας

από ψυχολογική και κοινωνική άποψη;

Κατ αρχήν η σταδιακή ανάπτυξη μέχρι το άτομο να γίνει ανεξάρτητο και αυτόνομο.

Το να αναπτύξει το άτομο μια ρεαλιστική αλλά και αποδεκτή εικόνα για το σώμα του και τον εαυτό του.

Να αποκτήσει ικανοποιητικό έλεγχο των γενετήσιων ορμών του αλλά και ικανότητα να εκφράσει τα ερωτικά του συναισθήματα, όταν χρειαστεί.

Να επεκτείνει την κοινωνικότητά του με σχέσεις και συναναστροφές έξω από την οικογένεια.

Να είναι ικανός να εφαρμόσει ένα ρεαλιστικό σχέδιο για να πετύχει μια κοινωνική και οικονομική επιβίωση.

Να αποδεχτεί ένα σύστημα κοινωνικών και ηθικών αξιών που θα του επιτρέψει να σταθεί μέσα στην κοινωνία.

Τι προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσουμε στην αρχική εφηβεία ή προεφηβεία (11-13);

Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται από ραγδαίες αλλαγές σε βιολογικό αλλά και ψυχολογικό επίπεδο. Είναι μια κρίσιμη μεταβατική περίοδος που μπορεί να προβληματίσει γονείς και παιδιά και γι αυτό είναι σκόπιμο να είμαστε έτοιμοι και να καταβάλουμε ιδιαίτερη προσοχή.

Μέχρι τώρα είχαμε να κάνουμε με ένα παιδί που μεγάλωνε σιγά σιγά. Τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και εντυπωσιακές ποιοτικές αλλαγές που θα το διαφοροποιήσουν και θα του δώσουν χαρακτηριστικά ανδρικά ή γυναικεία. Αλλαγές που θα συνεχιστούν και θα ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα 2-6 χρόνια με την εμφάνιση των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, εκείνων δηλ. που θα το κάνουν να φαίνεται σαν αγόρι ή κορίτσι.

Οσο όμως και αν φαίνονται κοινότυπες αυτές οι αλλαγές δεν έχουν την ίδια επίδραση σε όλους. Ετσι οι σωματικές αλλαγές μπορεί να μην είναι ταυτόχρονες και αρμoνικές σε όλα τα όργανα, οπότε να προξενήσουν ανησυχία στον έφηβο που μπορεί να μην γνωρίζει τι πρόκειται να επακολουθήσει. Εξ άλλου μια ήπια ακμή του προσώπου μπορεί να φαντασιώνεται σαν παραμόρφωση και να προξενήσει κατάθλιψη στο νέο. Γι αυτό εδω θα πρέπει να γίνει ενημέρωση και συζήτηση από το γονιό ή έναν γιατρό και ανάλογη υποστήριξη.

Ενα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της ηλικίας αυτής είναι ότι ο έφηβος αρχίζει να έχει έντονο ενδιαφέρον για σεξουαλικά θέματα, χωρίς όμως αυτό να σημαινει ότι έχει και σεξουαλική δραστηριότητα. Γοητεύεται από ερωτικές σκηνές που μέχρι τώρα αγνοούσε (ίσως και να αποστρεφόταν!) και η περιέργειά του αυξάνει.

Είναι σημαντικό για τους γονείς σ αυτή τη φάση να μπορούν να κρατήσουν την ψυχραιμία τους... Να μην τρομάξουν και παρεξηγήσουν τα πρώιμα ενδιαφέροντα του παιδιού τους νομίζοντας ότι έχει πρόθεση να αρχίσει σεξουαλική ζωή! Γιατί τότε μπορεί να ανησυχήσουν και να επιστρατεύσουν απαγορεύσεις και τιμωρίες εφ όλης της ύλης, φοβούμενοι μήπως χάσουν τον έλεγχο. Τότε σίγουρα θα τον χάσουν γιατί το παιδι θα επαναστατήσει αλλά και θα χάσει την εμπιστοσύνη στους γονείς του με αποτέλεσμα να μην τους κοινοποιεί τα προβλήματα του. Παράλληλα μπορεί να εμποδιστεί η συνολικότερη ανάπτυξη του εφήβου και η πορεία του προς την ανεξαρτητοποίηση.

Πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις του εφήβου με τους γονείς του κατά την περίοδο αυτή;

Μέχρι τώρα το παιδί ταυτιζόταν έντονα με τους γονείς του και τους χρησιμοποιούσε σαν πρότυπα. Τώρα, σαν έφηβος, έχει την ανάγκη ψυχολογικά, να διαφοροποιηθεί από τους γονείς του και να αναζητήσει τη δική του ταυτότητα. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό και στις περισσότερες περιπτώσεις επιτυγχάνεται σιωπηρά, χωρίς ανοιχτή ρήξη, μέσα από ενέργειες όπως το ιδιόμορφο ντύσμο, κούρεμμα, μουσικές προτιμήσεις και την αυξημένη βαρύτητα που δίνει σε στενούς του φίλους.

Σε μερικές οικογένειες όμως αυτή η τάση για διαφοροποίηση μπορεί να γίνει αφορμή έντονων συγκρούσεων και αναστάτωσης. Κινδυνεύουν όμως να αποξενωθούν από αυτό και να μη μπορέσουν τελικά να σταθούν δίπλα του αυτά τα δύσκολα χρόνια. Ετσι μπορεί να “κερδίζουμε τις μάχες αλλά να χάσουμε τελικά τον πόλεμο”!

Τι γίνεται στο θέμα των σχέσεων του εφήβου με συνομιλήκους;

Είναι απαραίτητο για να ωριμάσει το παιδί να φύγει σταδιακά από τους γονείς του και να προσεγγίσει τους συνομιλήκους. Η παρέα του θα είναι το ασφαλές ψυχολογικό καταφύγιο έξω από την οικογένεια που θα τον βοηθήσει να κάνει το πρώτο ουσιαστικό βήμα προς την κοινωνικοποίηση. Εκεί οι έφηβοι θα δοκιμάσουν τις ιδέες και τις ικανότητές τους, θα συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους και θα παρουν μια θέση ανάμεσα σ αυτούς. Στην αρχή της εφηβείας οι παρέες είναι συνήθως του ιδίου φύλου και τα αγόρια κάνουν συνήθως μεγάλες ομάδες με το ίδιο ντύσιμο και κούρεμμα και την ίδια φρασεολογία.

Βρισκόμαστε ήδη στο γυμνάσιο. Εκεί πολλοί έφηβοι βρίσκουν ένα εντελώς νέο περιβάλλον με άγνωστους συμμαθητές. Είναι δυνατόν λοιπόν να δυσκολευτούν στην προσαρμογή τους και να εμφανιστούν αγχώδεις και φοβισμένοι. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με ψυχοσωματικα συμπτώματα, αποφυγή του σχολείου ή μαθησιακές δυσκολίες. Γι αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν έχουμε να κάνουμε με ένα παιδί που έχει δυσκολίες στο σχολείο καθώς πίσω απο αυτό μπορεί να κρύβονται συναισθηματκά πρόβλήματα που θα χρειαστούν ειδική αντιμετώπιση.

Χρειάζονται λοιπόν οι συναναστροφές και θα πρέπει να παροτρύνουν τα παιδιά να πηγαίνουν σε εφηβικές ευκαιρίες όπως χριστιανικές συναντήσεις, χορωδίες, χριστιανικές κατασκηνώσεις κλπ.

Τι πρέπει να περιμένουμε να δούμε σε έναν έφηβο που βρίσκεται στη

μ έ σ η εφηβεία (14-16χρ.);

Η εξελικτική ψυχολογία μας λέει ότι σ αυτή την περίοδο ο έφηβος πρέπει να πετύχει και να αποκρυσταλλώσει την ταυτότητα του φύλου του.

Τι σημαίνει αυτό; Να μπορεί κανείς να είναι άνετος με το φύλο του (είτε είναι αγόρι είτε κορίτσι), να μάθει να εκφράζει αλλά και να ελέγχει τα ερωτικά του συναισθήματα με τον κατάλληλο τρόπο. Ακόμη να μπορεί να δέχεται ανάλογες εκδηλώσεις από το άλλο φύλο, όταν χρειαστεί.

Με λίγα λόγια να έχει ενσωματώσει και αποδεχτεί τους ρόλους και τη συμπεριφορά του φύλου του, όπως τα έχει προσδιορίσει η κοινωνία μας αλλά και η οικογένειά του και η εκκλησία.

Για να το πετύχει αυτό ο έφηβος θα πρέπει να είναι κατ αρχήν άνετος με το σώμα του. Επειτα θα πρέπει να έχει αναπτύξει μια καλή και ισόρροπη σχέση με τους δύο γονείς του και σ αυτό θα πρέπει να τον βοηθήσουν και εκείνοι, αλλά και οι συνθήκες μέσα στην οικογένεια.

Παράλληλα όμως, θα πρέπει να τον ενισχύουν με το να ενθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες του, αλλά και να μπορούν να πούν μια καλή κουβέντα για το παράστημά και την εμφάνισή του.

Τί γίνεται με τις π α ρ έ ε ς των παιδιών στη μέση εφηβεία;

Οι έφηβοι συμμετέχουν πλέον και σε ομάδες που αποτελούνται από νέους και των δύο φύλων (αρκεί να παρατηρήσει κανείς τις παρέες στην αυλή ενός Λυκείου). Εκεί μέσα ο ένας υποστηρίζει τον άλλο και αποκτά αυτοπεποίθηση κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του άλλου φύλου, με το οποίο μαθαίνει έτσι να συναναστρέφεται και να αποκτά άνεση.

Οι σχέσεις των εφήβων μπορεί να επεκτείνονται και σε άλλους τομείς εκτός οικογένειας. Ετσι συχνά συνδέονται με έναν ή δύο ενήλικες (όπως ένας καθηγητής, ένας ιερέας) ή ακόμη μπορεί να δείξουν φροντίδα σε μικρότερα παιδιά.

Αυτές όλες είναι σπουδαίες αλληλεπιδράσεις και εκθέτουν τους εφήβους σε τρόπους ζωής και φιλοσοφίες διαφορετικές από εκείνες της οικογένειάς τους. Ας μην ανησυχούν όμως χωρίς σοβαρό λόγο οι γονείς, βρίσκονται τώρα στα πλαίσια της αναπτυξιακής εξερεύνησης και συνήθως όταν οι έφηβοι ενηλικιωθούν, διαμορφώνουν παρόμοιες πολιτικές και φιλοσοφικές απόψεις με τους γονείς των.

Πώς είναι η σχέση το εφήβου μέσου σταδίου με τους γονείς του;

Θα μπορούσαμε να πουμε ότι αυτή είναι η πιο δύσκολη περίοδος που συνήθως αντιμετωπίζουν οι γονείς και θα πρέπει να είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο. Τα παιδιά μπορεί να είναι αμφιθυμικά στη σχέση τους μαζί τους καθώς παλεύουν να αποκτήσουν τη δική τους ταυτότητα.

Εχουν ήδη εκφράσει την ανάγκη τους για ανεξαρτησία, αλλά τώρα αντιλαμβάνονται ότι μια τέλεια ανεξαρτησία στη φάση αυτή τους εκθέτει σε ευθύνες και κινδύνους. Ετσι ο έφηβος ταλαντεύεται πότε προς την αναζήτηση συμπαράστασης από τους γονείς του και πότε προς την άρνηση κάθε βοήθειας όταν φοβάται μήπως χάσει την ανεξαρτησία του. Πρόκειται για μια φυσική αντίδραση και έχει σημασία η στάση των γονιών ώστε να βρεί τη δέξοδό της.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι για να βοηθήσουν το παιδί τους χρειάζεται να παραμείνουν μια σταθερή φιγούρα, πρόθυμοι να το ακούσουν ανα πάσα στιγμή χωρίς να προσπαθούν να κυριαρχήσουν πάνω του. Ο γονιός θα παραμείνει ωστόσο, ένας πολύτιμος σύμβουλος στις αναζητήσεις και τα προβλήματά του εφήβου.

Ποιές οι ιδιαιτερότητες της τελικής εφηβείας;

Ο τελικός στόχος του τελευταίου σταδίου της εφηβείας (17-20 περίπου) είναι όπως λέει ο Erikson “η ανάπτυξη μιάς επαγγελματικής ταυτότητος”.

Ηδη χρονικά βρισκόμαστε στην τελευταία τάξη του Λυκείου, για όσους νέους εξακολουθούν το σχολείο. Αναφύονται τώρα, μια σειρά από καίρια ερωτήματα που η απάντησή τους θα διευκολύνει την επίτευξη του τελικού στόχου της εφηβείας.

Θα πρέπει να επιδιώξουν πανεπιστημιακές σπουδές; Θα ψάξουν αμέσως για δουλειά ή αργότερα; Ποιά δουλειά τους ταιριάζει περισσότερο;

Να παντρευτούν τώρα ή αργότερα; Θα είμαι ποτέ έτοιμος για κάτι τέτοιο; Πόσο γρήγορα θέλω να γίνω πατέρας ή μητέρα; κ.α.

Είναι πολύ σημαντικό για κάθε άτομο να αποφασίζει ο ίδιος την καριέρα που θα ήθελε να ακολουθήσει στη ζωή του. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν θα τον συμβουλέψουν εκείνοι που είναι υπεύθυνοι ακόμη γι αυτόν και τον αγαπούν.

Ο ρόλος των γονιών και δω μπορεί να είναι σημαντικός εφ όσον οι νέοι έχουν ανάγκη από υποστήριξη κάθε είδους και βοήθεια. Οι περισσότεροι γονείς βρίσκουν ότι έχουν καλύτερη σχέση με τα παιδιά τους τώρα, απ[ ότι παλιότερα.

Οστόσο το συχνότερο λάθος τους είναι η υπερπροστασία. Φοβούνται ότι ο νέος που ξεκινάει τη ζωή θα κάνει σοβαρά λάθη στην επιλογή της καριέρας ή συζύγου και δεν μπορούν να αντισταθούν στον πειρασμό να αποφασίζουν για λογαριασμό του...

Είναι πράγματι η εφηβεία περίοδος υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών;

Η αλήθεια είναι πως η κατάθλιψη είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται συχνά στους εφήβους. Μία αιτία ίσως είναι οι ορμονικές αλλαγές που παρουσιάζονται στην εφηβεία. Κάποιες φορές όμως, οι έφηβοι μπορεί να εμφανίσουν σοβαρές καταθλιπτικές διαταραχές, η χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ αυξάνεται και ο έφηβος μπορεί να έρθει αντιμέτωπος ακόμη και με το νόμο λόγω παραβατικής συμπεριφοράς.

		Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ στα χρόνια της εφηβείας
	Πότε και πως προσδιορίζεται η σεξουαλικότητά μας; Τι μας οδηγεί στην ομοφυλοφιλία; Ποιος είναι ο ρόλος των γονιών; Σε αυτά κι άλλα ερωτήματα μας απαντά ο κ. Χρήστος Ζερβής, ψυχίατρος - παιδοψυχίατρος-ψυχαναλυτής. Η εφηβεία είναι μια μυθοποιημένη χώρα. Συμβαίνουν τόσα εκεί και κάθε γενιά είναι πιο οριακή σε σχέση με την προηγούμενη στα μάτια των μεγάλων! Στο πλαίσιο του εξαιρετικά ενδιαφέροντος Διεθνούς Συμποσίου για τους μύθους και τη λειτουργία τους στην Ψυχανάλυση, που έγινε πριν λίγο καιρό στην Αθήνα, πολλές ήταν οι εισηγήσεις για την κρίσιμη αυτή περίοδο στη ζωή του ανθρώπου. Μια από αυτές, ιδιαίτερα σημαντική, ήταν και του κ. Χρήστου Ζερβή, ψυχίατρου- παιδοψυχίατρου-ψυχαναλυτή, διευθύνων στο Τμήμα Ψυχιατρικής Εφήβων στο Γ.Ν.Α. Γ. Γεννηματάς και μέλους της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Με αφορμή την ομιλία του για την μορφοποίηση της σεξουαλικής ταυτότητας στην περίοδο της εφηβείας και την αμφισεξουαλικότητα ως χαρακτηριστικό αυτής της ηλικίας, είχαμε μαζί του μια διαφωτιστική συνομιλία. Τι εννοούμε με τον όρο αμφισεξουαλικότητα; Πρέπει να μας παραπέμπει στην ομοφυλοφιλία; Όχι. Η αμφισεξουαλικότητα είναι μια ιδιότητα που ανιχνεύεται σε ανατομικό και ψυχικό επίπεδο. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που εξηγούν πως διαφοροποιούνται τα χαρακτηριστικά του φύλου και υποστηρίζουν ότι υπάρχουν κάποια κοινά σημεία σε αυτή την ανατομική εξέλιξη, τα οποία διαφοροποιούνται στην πορεία. Υπό αυτή την έννοια μπορούμε να πούμε ότι ήδη ανατομικά κάθε φύλο μεταφέρει κάποια στίγματα του άλλου φύλου. Σε ένα ψυχικό επίπεδο σημαίνει ότι υπάρχουν στοιχεία ταυτότητας που αφορούν και τα δυο φύλα. Το αν κάποιος κάνει ομοφυλόφιλη επιλογή όσο αφορά στη σεξουαλικότητά του αυτό είναι άλλο θέμα. Είναι θέμα ισορροπίας ανάμεσα στις δυο αυτές σεξουαλικές ταυτότητες. Μια από τις πρώτες θεωρητικές διατυπώσεις ήταν ότι η αμφισεξουαλικότητα υπάρχει από την αρχή και κάποια στιγμή υπερισχύει το ένα από τα φύλα. Η έννοια του φύλου ταυτίζεται με αυτήν της σεξουαλικής ταυτότητας μας; Έχει τεθεί από νεώτερους θεωρητικούς το θέμα της σεξουαλικής ταυτότητας και του φύλου που οριοθετεί το αν κάποιος είναι άντρας ή γυναίκα. Η σεξουαλική ταυτότητα έχει να κάνει με την σεξουαλική επιθυμία και την σεξουαλική συμπεριφορά. Στην ομοφυλόφιλη επιλογή το άτομο δεν σημαίνει ότι έχει αρνηθεί το φύλο του, ο ομοφυλόφιλος άντρας μπορεί να έχει την αντρική ταυτότητα μέσα του αλλά να επιλέγει ως ερωτικό αντικείμενο της επιθυμίας του ένα πρόσωπο επίσης του ίδιου φύλου. Στις σεξουαλικές συμπεριφορές πρέπει να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα στην ταυτότητα και την επιλογή σεξουαλικού αντικειμένου που είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Αμφισεξουαλικότητα στην αρχή της εφηβείας: ένα χρήσιμο στάδιο Η εφηβεία είναι μια αναδιοργάνωση του σώματος και της ψυχής μας λέει ο κ. Ζερβής. Η αμφισεξουαλικότητα όμως τοποθετείται στην αρχή της ζωής. Στην εφηβεία λέμε ότι αναβιώνουν διάφορες συγκρούσεις και προβληματικές που αφορούν στην αρχή της ζωής. Έχουμε ένα παιδικό σώμα το οποίο αρχίζει να εκδηλώνει ανατομικά χαρακτηριστικά του φύλου και αυτή η σωματική αναδιοργάνωση οδηγεί τον έφηβο να τοποθετηθεί και σε ένα ψυχικό επίπεδο. Που σημαίνει ότι αναρωτιέται για την ταυτότητά του, την επιθυμία του, τις ψυχικές του επενδύσεις: το τι τον ενδιαφέρει, τι θέλει να κάνει. Ανάμεσα στις άλλες ανατοποθετήσεις της εφηβείας μπαίνει και το ζήτημα ποιος είμαι σεξουαλικά και τι επιθυμία έχω. Τότε επανέρχονται παλαιότερα ερωτήματα, το ερώτημα του φύλου και το ερώτημα της παιδικής σεξουαλικής ταυτότητας, τα οποία θα τα επαναδιαπραγματευθεί. Γενικά η εφηβεία είναι η επαναδιαπραγμάτευση κάποιων παλαιότερων θεμάτων σε καινούργιο πλαίσιο. Οπότε όντως στην εφηβεία υπάρχει μια περίοδος αμφισεξουαλικής διάστασης. Είναι πολύ συχνό. Μερικές φορές εμφανίζεται έντονα, άλλες σε ένα λανθάνων επίπεδο. Είναι δηλαδή μια κοινή κατάσταση για όλους τους εφήβους;Ακριβώς. Συχνά διαδραματίζεται σε πολύ απλό επίπεδο. Βλέπουμε δηλαδή αγόρια με αγόρια μαζί, κορίτσια με κορίτσια. Κουβεντιάζουν, κάνουν παρέα, μιλούν και για το άλλο φύλο αλλά θέλουν να βρίσκονται πιο πολύ μαζί, αναρωτιέται ο ένας για τη σεξουαλικότητα του άλλου. Χωρίς να θέλουμε να τρομάξουμε τους γονείς, πιστεύουμε ότι κάποιες φορές μπορεί να υπάρξουν και συμπεριφορές που μπορεί να θυμίσουν κάτι το ομοφυλόφιλο γύρω από τη σεξουαλικότητά τους. Πλησιάσματα δηλαδή που μπορεί να είναι και πειραματισμοί, που δείχνουν απλώς έναν προβληματισμό, σα να θέλει ο έφηβος να τροφοδοτηθεί από τη σκέψη του ομοίου του. Αυτή η ομαδοποίηση είναι σα να θέλει καθένας να στηριχτεί στον άλλον που είναι ίδιος με αυτόν. Και σε κάποια φάση έχουμε και την αντιπαράθεση των φύλων, αγόρια εναντίον κοριτσιών. Υπάρχουν και παιδικά τραγουδάκια που δηλώνουν αυτή την ανάγκη, θυμηθείτε το «Ήταν ένα μικρό καράβι»! Είναι, μ’ άλλα λόγια, κάποιες φάσεις οργάνωσης ψυχικής που χρειάζεται ο έφηβος να πιστέψει σε αυτό που είναι. Για να το πετύχει αναζητά αντικείμενα ενδιαφέροντος του ίδιου φύλου. Αυτό μπορεί να έχει και όψη μιας ομοφυλόφιλης επιλογής αντικειμένου, αλλά είναι πειραματική στις περισσότερες περιπτώσεις, λανθάνουσα και κυρίως μια προετοιμασία για να πλησιάσει το άλλο φύλο. Σαν να θέλει να ενισχυθεί ο εαυτός του για να μπορέσει να πλησιάσει τον άλλο. Όταν η επιλογή παραμένει ομοφυλόφιλη Σε αυτές τις περιπτώσει τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα, μας λέει ο κ. Ζερβής. Συνήθως αυτό που θα καθορίσει την σεξουαλική πορεία είναι μεν αυτό που γίνεται στην εφηβεία, κυρίως όμως, αυτό που έχει συμβεί παλιότερα. Τι ταυτίσεις έχει πάρει το παιδί, πόσο εύκολη του είναι η πρόσβαση στο αντίθετο φύλο και τι εικόνες έχει γι’ αυτό μέσα του, πόσο πολύ τον τρομάζει ή του φαίνεται οικείο. Επίσης, πόση εμπιστοσύνη έχει στον εαυτό του, γιατί ξέρετε, για να πάει κανείς στο αντίθετο φύλο θα πρέπει ήδη να έχει μια ταυτότητα αρκετά στερεή, χωρίς πολλές ναρκισσιστικές αβεβαιότητες. Ένας έφηβος με ανασφάλειες για τον εαυτό του θα πλησιάσει δύσκολα το άλλο φύλο γιατί αισθάνεται ότι θα τον διεγείρει με τέτοιο τρόπο που δεν θα μπορεί να το αντιμετωπίσει. Και βλέπουμε ανθρώπους εύθραυστους ψυχικά να μην πλησιάζουν το αντίθετο φύλο γιατί φοβούνται ότι θα τους τεθούν δύσκολα ερωτήματα και θα καταρρεύσουν, άρα το ίδιο φύλο είναι πιο καθησυχαστικό. Ένα από τα πράγματα που ακούμε από ανθρώπους που κάνουν την ομοφυλόφιλη επιλογή είναι ότι «είναι σαν κι εμένα, μπορεί να με καταλάβει πιο εύκολα». Δεν θέλω να πω ότι είναι τόσο απλό αλλά είναι μια από τις σημαντικές διαστάσεις της επιλογής αυτής. Άλλη σημαντική διάσταση; Πολύ συχνά οφείλεται σε δυσκολίες γύρω από το οιδιπόδειο. Παράδειγμα, ένα αγόρι που έχει αισθανθεί πολλή πίεση από τον πατέρα του, έχει νοιώσει έναν πατέρα πολύ απειλητικό που δεν μπόρεσε να τον πλησιάσει, δεν μπόρεσε να ταυτιστεί μ’ αυτόν και δεν θέλησε να τον δει σαν αντίπαλο. Γιατί, για να μπει κανείς σε θέση ενδιαφέροντος για το άλλο φύλο θα πρέπει να δεχθεί ότι αντιμετωπίζει το ίδιο φύλο και έχει δικαίωμα να διεκδικήσει το διαφορετικό. Πρέπει να αισθανθεί ότι μπορεί να διεκδικήσει τον έτερο. Επίσης ένα κορίτσι, που δεν έχει ζήσει πολύ τον πατέρα του ή της έχει φανεί τρομακτικός. Ακόμη έχουμε δει συχνά κορίτσια να προσκολλώνται στη μητέρα λόγω της απουσίας της πατρικής εικόνας, όχι μόνο ως φυσική παρουσία, αλλά και ως απούσα εικόνα από το μυαλό της μητέρας. Αν η μητέρα έχει προσπαθήσει να καταργήσει τον άντρα και φορτώνει με ενοχές την κόρη σε σχέση με τους άντρες, το κορίτσι μεγαλώνοντας μπορεί να νοιώσει την στροφή της προς το ανδρικό φύλο ως μεγάλη προδοσία. Η αμφισεξουαλικότητα όμως, επαναλαμβάνω, είναι μια πρόδρομη φάση που επιτρέπει την διαπραγμάτευση όλων αυτών των ζητημάτων γύρω από την ταυτότητα του φύλου και τη σεξουαλικότητα. Κίνδυνοι και ανατροπές Ο κυριότερος κίνδυνος της ομαλής κατάληξης αυτής της διαδικασίας είναι η απότομη ενεργοποίηση της σεξουαλικότητας, μας λέει ο κ. Ζερβής. Μια ενεργοποίηση που σχετίζεται με κάτι ιδιαίτερα τραυματικό, ερεθιστικό. Με την έννοια ότι, κάποιος ενεργοποιείται πολύ έντονα και απότομα σεξουαλικά και αυτή η ενεργοποίηση μπορεί να λειτουργήσει καθηλωτικά σε ένα τρόπο σεξουαλικότητας. Παράδειγμα, αν υπάρξει έντονος ερεθισμός ομοφυλόφιλου τύπου επειδή κάποιος έζησε σε συγκεκριμένο περιβάλλον, μπορεί να οδηγήσει στην ομοφυλόφιλη επιλογή. Τραυματικές εμπειρίες όπως αποπλάνηση, βιασμός, μπορούν να καθηλώσουν τον έφηβο δίνοντας του την ιδέα ότι αυτή είναι η σεξουαλικότητα. Ο έφηβος πρέπει να κάνει το βήμα όταν είναι έτοιμος να το κάνει. Μια διέγερση λοιπόν που δεν ακολουθεί το ρυθμό του εφήβου, μπορεί να τον οδηγήσει σε μονοπάτια σεξουαλικών επιλογών που δεν είναι τόσο πολύ δικά του αλλά μπορεί να καθορίσουν την περαιτέρω πορεία του. Πόσο αναστρέψιμο είναι αυτό; Αρκετά συχνά, αλλά εξαρτάται από την ένταση του γεγονότος, από τα στοιχεία της ταυτότητάς του εφήβου, από το πόσο δομημένο είναι το οικογενειακό του περιβάλλον, αν θα έχει πρόσωπα να αναφέρει το περιστατικό, αν θα κάνει θεραπεία, αν θα επαναληφθούν οι εμπειρίες… Πάντως στην εποχή μας η εικόνα της σεξουαλικότητας που φτάνει στους εφήβους, κυρίως από τα μέσα και το χώρο της τέχνης, είναι συχνά αλλοιωμένη, δεν οριοθετεί με σαφήνεια τι είναι αρσενικό και τι θηλυκό. Γι’ αυτό και σήμερα οι έφηβοι είναι μπερδεμένοι. Και φαίνεται ότι η κοινωνία μας και οι συμβολισμοί της διαχωρίζουν όλο και λιγότερο τα φύλα και θέτουν ερωτήματα όσο αφορά στο μέλλον. Όχι ότι θα πρέπει να διαχωρίζουμε πάντα με κάθετο τρόπο το θηλυκό από το αρσενικό. Ο απόλυτος διαχωρισμός είχε και πολλές αρνητικές παρενέργειες, κυρίως σε σχέση με το χώρο που έπρεπε καθένας να κατέχει, συνήθως σε βάρος της γυναίκας. Στις μέρες μας όμως αυτή η άμβλυνση της σεξουαλικής ταυτότητας έχει σχέση και με μια άμβλυνση κάποιων συμβολισμών του κόσμου που μας περιβάλλει, πράγμα ανησυχητικό. Σα να εξασθενεί η δόμηση στον τρόπο με τον οποίο στήνονται τα παιδιά. Τα πράγματα γίνονται πολύ πιο σχετικά. Η σεξουαλικότητα και η επιθετικότητα μοιάζει να διεκδικούν στην εποχή μας άμεση και γρήγορη εκτόνωση χωρίς να μπορούν να μεταβολιστούν σε κάτι πιο συμβολικό. Ακόμα και η κουλτούρα που παράγεται είναι πιο άμεση και αισθησιακή, με λιγότερη δόμηση και συμβολισμούς. Και το συμβολικό είναι κατάκτηση του πολιτισμού μας, αυτό το οποίο έκανε τον άνθρωπο να διαφέρει από τα υπόλοιπα είδη. Με αυτή την έννοια έχουμε και μια έκπτωση όσο αφορά στα φύλα. Κι έχουμε μια μεγαλύτερη δυσπραγία και δυσκολία σήμερα στην εφηβεία. Από την κλινική εμπειρία πιστεύουμε ότι συμβαίνει λόγω του ελλειπή συμβολισμού που ξεκινά από την οικογένεια και επεκτείνεται στην κοινωνία. Οι έφηβοι νοιώθουν στο κενό όταν δεν έχουν στηρίγματα και δεν μπορούν να κατανοήσουν τι είναι ή όχι σημαντικό. Πολύ συχνά έρχονται έφηβοι που ψάχνουν, ζουν μέσα σε μια φοβερή ασάφεια. Ο ρόλος των γονέων Μέσα σε τέτοιο κοινωνικό πλαίσιο, τι μπορεί να κάνει η οικογένεια; Είναι πολύ μεγάλο πράγμα να είναι κανείς γονέας. Πολύ όμορφο και πολύ σημαντικό. Πρέπει να σκέφτεται τι πρέπει να προτείνει στο παιδί. Στους εφήβους πρέπει να ξέρει να θέτει όρια. Ο έφηβος ζητά στήριξη, προστασία. Πρότυπα, ιδέες, συμβολισμούς, κι ας έχουμε σε ένα πρώτο επίπεδο έναν έφηβο που απαιτεί την πλήρη ελευθερία του. Είναι λάθος για το γονέα να του τη δώσει, μαζί με την πλήρη κατανάλωση και την πλήρη εκτόνωση. Πρέπει να του δώσει ελευθερία σε ένα επίπεδο αλλά είναι υποχρέωσή του να του ορίσει το πλαίσιο. Την παρουσία του, τη συζήτηση, όσο και αν τρέχει για τη δουλειά του. Να είναι παρών. Στις θεραπείες βλέπουμε την έντονη ανάγκη του εφήβου για την παρουσία των γονιών τους. Δέχονται ερεθίσματα που πολλά είναι τραυματικά, δεν ξέρουν τι να τα κάνουν. Πρέπει να υπάρχει το οικογενειακό πλαίσιο όπου μπορούν να τα πουν, με το δικό τους ρυθμό, χωρίς μεγάλη πίεση από τους γονείς. Φτάνει να ξέρουν ότι είναι εκεί. Θα νοιώθουν ότι υπάρχει και λύση. Κι επίσης ο ειδικός δεν πρέπει να είναι το άλλοθι του γονέα για να μην κάνει τίποτα. Για να πάει ο έφηβος στον ειδικό πρέπει να έχει την αίσθηση ότι πάει μαζί με τον γονιό του, να υπάρχει μια «καθησυχαστική» οικογενειακή συνεργασία!

Συνοψίζοντας όσα είπαμε για την εφηβεία, θα λέγαμε ότι:

Η εφηβεία είναι λοιπόν, μια κρίσιμη περίοδος με επαναστατικότητα, ρευστότητα και ανακατατάξεις. Δεν είναι ίδια για όλους.

Αναμφίβολα όταν το οικογενειακό κλίμα ήταν κατάλληλο στην παιδική ηλικία, χωρίς ψυχοτραυματικά γεγονότα, ο έφηβος έχει τις καλύτερες προυποθέσεις με τη συμπαράσταση των γονιών του να ωριμάσει και να ενηλικιωθεί.

Είναι δυνατόν όμως η εφηβεία να είναι περισσότερο ταραχώδης και επεισοδιακή απ ότι συνήθως, πράγμα που θα αναστατώσει εκτός από τον έφηβο, όλόκληρη την οικογένεια. Αυτές οι περιπτώσεις αποτελούν περίπου το 20 ο)ο σύμφωνα με μια έρευνα. Τότε θα χρειαστεί να ζητήσουν οι γονείς βοήθεια από κάποιον ειδικό και πιθανότατα ο έφηβος θα χρειαστεί μια επείγουσα ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Αν αυτό δεν γίνει μέχρι την ενηλικίωση, ο νέος άνθρωπος θα χρειαστεί να κάνει πολλούς συμβιβασμούς στη ζωή του για να ισορροπήσει συναισθηματικά.

Γι αυτό θα πρέπει να “σκεφτόμαστε” την εφηβεία απο τη γέννηση ακόμη του παιδιού, ώστε να προλάβουμε τις ανεξέλεγκτες αντιδράσεις. Ο ρόλος του γονιού είναι πράγματι υπεύθυνος και δύσκολος και γι αυτό πρέπει να τον βοηθήσουν ουσιαστικά τόσο η κοινωνία, όσο η πολιτεία και η εκκλησία.

Η εφηβεία είναι το τελευταίο σκαλοπάτι πριν την ωριμότητα, είναι λοιπόν και η τελευταία ευκαιρία για να επέλθουν σημαντικές διορθωτικές αλλαγές για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας.

Αγωνιζόμαστε - ο καθένας από τη θέση του - για να έχουν οι νέοι μας ένα καλύτερο μέλλον, για να γίνουν αύριο καλύτεροι γονείς σε μια καλύτερη κοινωνία. Θα πετύχουμε, όταν προσπαθούμε και μεις οι ίδιοι να γινόμαστε καλύτεροι και όταν θεμελιώσουμε το έργο μας πάνω στη χριστιανική αγάπη και τις αιώνιες πνευματικές αξίες του ευαγγελίου.

Η ψυχολογία των σχέσεων

Αγάπησε τον Εαυτό σου! Μια προκλητική και θαρραλέα επιλογή!

Όλοι μας έχουμε γαλουχηθεί θεωρώντας την αγάπη ως την πεμπτουσία της ζωής και το «κλειδί της επιτυχίας» στις σχέσεις μας. Πιστεύουμε ότι είναι η πηγή της ευτυχίας και αναλώνουμε την ζωή μας στην δημιουργία των προϋποθέσεων που θα καταστήσουν δυνατή την μόνιμη εδραίωσή της στη ζωή και στις σχέσεις μας... Επιθυμούμε μια άνευ όρων αγάπη, δηλαδή την αγάπη που οι άλλοι μας προσφέρουν γι’ αυτό που είμαστε, κι όχι γι’ αυτό που κάνουμε, ή δεν κάνουμε. Οι περισσότεροι από μας, στην προσπάθειά μας να εξιδανικεύσουμε τους γονείς μας και τους σημαντικούς μας ανθρώπους της παιδικής μας ηλικίας, εντάσσουμε την φροντίδα που πήραμε από εκείνους σ’ αυτήν την άνευ όρων αγάπη που τόσο πολύ ανάγκη την είχαμε και την έχουμε. Η αλήθεια είναι ότι ελάχιστοι άνθρωποι έχουν ζήσει έστω και λίγα λεπτά αυθεντικής αγάπης σε όλη τους τη ζωή! Οι περισσότεροι, με θλίψη και απογοήτευση συνηδητοποιούμε, σε κάποιο μεταγενέστερο στάδιο της ενηλικίωσής μας, πως το μεγαλύτερο κομμάτι της αγάπης που βιώσαμε μέσα στις σημαντικές μας σχέσεις κάθε άλλο παρά χωρίς όρους ήταν. Ότι οι γονείς, οι σύντροφοι, οι φίλοι μας μας αγαπούσαν –και μας αγαπάνε- επειδή μας θεωρούνε συνέχειά τους στο μέλλον, έξυπνους, όμορφους, αποτελεσματικούς, δοτικούς, σώφρονες, τρυφερούς, επειδή δεν λέμε εύκολα «όχι» στις ανάγκες των άλλων, επειδή έχουμε καλό χιούμορ, κ.ο.κ. Αν βέβαια στραφούμε για λίγο με ειλικρινή διάθεση στον εαυτό μας, θα διαπιστώσουμε ότι οι όροι που και μεις οι ίδιοι θέτουμε σε εκείνους που αγαπάμε είναι αδυσώπητα άκαμπτοι και αυστηροί! Είμασταν πολύ μικρά παιδιά όταν εμποτιστήκαμε σ’αυτήν την γεμάτους όρους αγάπη, και δυσκολευόμαστε πολύ να την ξε-μάθουμε τώρα που γίναμε μεγάλοι. Οι όροι που –με επίγνωση, ή ανεπίγνωστά μας- βάζουμε στα πρόσωπα με τα οποία εμπλεκόμαστε, γίνονται βάρη, επιβαρύνουν τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους. Όταν επιλέγουμε να αποσύρουμε κάποιους απ’ αυτούς τους όρους ανακαλύπτουμε την ευρύτητα των συναισθημάτων μας και την ικανοποίηση που μπορούμε να αντλήσουμε μέσα απ’ αυτά. Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που εμείς οι ίδιοι θέτουμε στην ανάγκη μας για άνευ όρων αγάπη είναι ο φόβος μας ότι αυτό το ωραίο συναίσθημα που δώσαμε δεν θα επιστραφεί ποτέ. Εκείνο όμως που δεν συνειδητοποιούμε, μέσα απ’αυτήν μας την υπόθεση, είναι ότι η συναισθηματική αίσθηση που αναζητάμε δεν βρίσκεται σ’ αυτό που θα πάρουμε, αλλά σ’ αυτό που εμείς προσφέρουμε. Εάν υπολογίσουμε «λογιστικά» την αγάπη που δεχόμαστε –ή που θα έπρεπε να είχαμε δεχτεί- δεν θα νιώσουμε ποτέ ότι μας αγάπησαν και ότι μας αγαπούν. Αντίθετα, θα έχουμε συνεχώς την αίσθηση ότι μας χρωστάνε, όχι τόσο επειδή πράγματι μας χρωστάει κάποιος, αλλά επειδή η ίδια η πράξη του υπολογισμού δεν είναι καθαυτή μια πράξη αγάπης. Με άλλα λόγια, η αίσθηση ότι δεν μας αγαπούν δεν προκύπτει απ’ το γεγονός ότι δεν δεχόμαστε αγάπη. Είναι επειδή, εξαιτίας του φόβου μας, μπλοκάρουμε την δική μας ανάγκη να δώσουμε αγάπη. Όταν είστε σε διαμάχη με κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο, έχετε την εντύπωση ότι νιώθετε απογοητευμένοι για κάτι που εκείνος/ εκείνη σας έκανε, ή δεν σας έκανε. Στην πραγματικότητα όμως νιώθετε θλίψη και απογοήτευση επειδή, από φόβο ότι θα υπερβείτε τον εγωκεντρικό σας εαυτό –και έτσι, ίσως και να τον χάσετε!- έχετε αποσύρει την αγάπη σας από το πρόσωπο που αγαπάτε. Η Ψυχολογία της Οικειότητας: Αποδοχή & Ερωτική Σχέση Μολονότι στη διάρκεια της ζωής μας κάθε μας σχέση είναι αφορμή για μια σειρά από διδάγματα βοηθώντας μας να πάμε λίγο πιο πέρα, γνωρίζοντας λιγάκι καλύτερα το εαυτό μας, είναι απίστευτο το πόσες πολλές από τις απαιτήσεις και προσδοκίες μας έχουμε εναποθέσει στις ερωτικές μας σχέσεις!... Ό,τι έχουμε επιθυμήσει και επιθυμούμε περισσότερο από την ζωή μας, το ζητάμε –ευθέως ή έμμεσα- από τον σύντροφό μας: ασφάλεια, φιλία, θεραπεία, «ντάντεμα», φρονίδα, σεξουαλική και συναισθηματική κάλυψη, ευτυχία, αγάπη και συντροφικότητα.  Έχουμε την απαίτηση ο/η σύντροφός μας να «φτιάξει» την ζωή μας. Να μας βγάλει από την κατάθλιψη, να μας κάνει με δυο λόγια ευτυχισμένο/ η. Πολλοί είναι οι άνθρωποι που ακράδαντα πιστεύουν πως μόλις βρούν τον «άνθρωπό τους» η ζωή τους θα αλλάξει ριζικά: δεν θα τους λείπει πια τίποτα, κι όλα θα είναι τέλεια! Μολονότι αυτή μας την ισχυροποιημένη πεποίθηση δεν θέλουμε να την συνηδητοποιήσουμε ανοιχτά, εάν εξετάσουμε με ειλικρινή ενδοσκόπηση το σύστημα των πιστεύω μας, τότε θα την βρούμε από χρόνια εγκατεστημένη εκεί. Άλλωστε όλοι μας, σε κάποια στιγμή της ζωής μας σκεφτήκαμε: «Μακάρι να ήμουν παντρεμένη/ ος. Όλα τα προβλήματα μου θα ανήκαν στο παρελθόν». Η αλήθεια είναι πως η αναζήτηση της πληρότητας στο πρόσωπο κάποιου που θα αγαπήσετε βασίζεται στην εσφαλμένη ιδέα ότι εμείς, από μόνοι μας, δεν είμαστε αρκετοί, δεν είμαστε ολοκληρωμένοι, δεν είμαστε σε θέση να γεννήσουμε την δική μας αγάπη, δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε την δική μας ευτυχία στην προσωπική, κοινωνική, και εργασιακή μας ζωή. Ότι χρειάζεται κάποιος άλλος να μας βοηθήσει, να το κάνει εκείνος για μας. Στην πραγματικότητα όμως η πληρότητα και η αίσθηση ολοκλήρωσης δεν μπορούν να έχουν υπόσταση, βάση και διάρκεια, εάν δεν πηγάζουν από μέσα σας. Το γεγονός ότι βρήκατε τον «εκλεκτό της καρδιάς σας» δεν είναι αρκετό για να θεραπεύσει τα συναισθηματικά σας κενά, ή τα προβλήματα οικειότητας στον τρόπο που σχετίζεστε με τους άλλους. Δεν θα σας κάνει πιο ικανοποιημένο απ’τη δουλειά σας, δεν θα πάρετε την αύξηση που θέλετε, δεν θα κάνει τους γείτονές σας καλύτερους, ούτε τις δημόσιες υπηρεσίες ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές. Εάν, όταν είσαστε χωρίς ταίρι είστε δυστυχισμένοι, το ίδιο θα αισθάνεστε και μέσα στο ρόλο σας ως σύντροφοι ή ως σύζυγοι. Αν δεν κατορθώσατε ακόμη να «βρείτε άκρη» στα επαγγελματικά και τα οικονομικά σας, θα είστε το ίδιο ξεκρέμαστοι και μάλιστα θα έχετε επιβαρυνθεί και με έναν σύντροφο επιπλέον. Εάν νιώθετε ανεπαρκής ως γονέας, δεν προκειται να αισθανθείτε επαρκής όταν θα έχετε έναν σύντροφο στο πλευρό σας. Εάν έχετε χαμηλή αυτοπεποίθηση, και νιώθετε το βάρος ενός υπαρξιακού «κενού» και το άγχος της ζωής σας να σας βαραίνει, όταν είστε μόνοι χωρίς της παρουσία του Mr ή της Ms Perfect δίπλα σας, την ίδια χαμηλή αυτοπεποίθηση, και το ίδιο κενό θα αισθάνεστε και μέσα στην σχέση σας με αυτόν, ή αυτήν. Η αλήθεια είναι ότι η δύναμη, η ικανοποίηση, η πληρότητα, και η ολοκλήρωση που ζητάτε βρίσκονται ήδη μέσα σας και απλά περιμένουν να τις ανακαλύψετε. Αντί λοιπόν να ψάχνετε κάποιον να αγαπήσετε, ας κάνετε τον εαυτό σας άξιο να αγαπηθεί. Αντί  να ξοδεύετε τόση ενέργεια στην προσπάθειά σας να κάνετε τους συντρόφους που ήδη έχετε να σας αγαπήσουν περισσότερο, επενδύστε την ενέργειά σας στο να γίνετε ακόμα πιο άξιοι να αγαπηθείτε. Αναρωτηθείτε κατά πόσο εσείς προσφέρετε τόση αγάπη, όση θα θέλατε να σας προσφέρουν οι άλλοι; Πόσο δικαιολογημένο κι εύλογο είναι το να περιμένετε από τον σύντροφό σας, και τις άλλες σημαντικές σας σχέσεις, να σας αγαπήσουν βαθιά, παρόλο που έσεις δεν είστε ακόμη τόσο δοτικοί και αξιαγάπητοι; Αναγνωρίστε το γεγονός ότι είστε κάτι ξεχωριστό, μόνο και μόνο επειδή υπάρχετε. Είστε ένα μοναδικό και πολύτιμο δώρο στον κόσμο, είτε έχετε μια πετυχημένη καριέρα, είτε είστε παντρεμένος/ η με τον τέλειο σύντροφο, είτε είστε μόνοι, είτε έχετε παιδιά, είτε όχι. Δεν είναι ανάγκη να περιμένετε αυτό που τόσο πολύ επιθυμείτε να έρθει απ’ έξω. Η αλήθεια είναι ότι είστε ήδη ολοκληρωμένα ανθρώπινα όντα. Η «μαγική λύση» δεν υπάρχει έξω από σας. Δεν είναι μαγική, και βρίσκεται μεσα στην καρδιά σας: Ανεξάρτητα από το εάν είστε συντροφευμένοι, παντρεμένοι ή όχι, εάν θέλετε περισσότερη αγάπη στη ζωή σας, ερωτευθείτε την ζωή που ζείτε. Και κάντε το σήμερα! Η Ευτυχία είναι εδώ! Δεν υπάρχει κάτι καλύτερο, απ' αυτό που ζείς αυτή τη στιγμή! Ζούμε σε μια εποχή με την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να έχουμε ολες τις απαντήσεις για όλα τα προβλήματα μονομιάς! Είτε αυτά αφορούν στον χώρο των προσωπικών μας σχέσεων, στην οικονομία, στην ψυχολογία, στην επιστήμη... Σε έναν κόσμο που δεν μας έχει συνηθήσει σε στερήσεις και ελλείψεις. Ζητάμε από την καθημερινότητά μας άμεσα αποτελέσματα και γρήγορη ικανοποίηση. Θέλουμε απαντήσεις πιο γρήγορα, χωρίς να εξετάζουμε εάν είμαστε έτοιμοι να τις πάρουμε...! Όταν πεινάμε, παραγγέλνουμε delivery και ό,τι φαγητό θέλουμε έρχετε στο χώρο μας. Μέσα από το διαδίκτυο, δεν χρειάζεται ούτε καν να παμε στο βιβλιοπωλείο για να παραγγείλουμε το βιβλίο που μας αρέσει ! Δεν χρειάζεται να μετακινηθούμε για βρούμε σπίτι όταν θέλουμε να αγοράσουμε: μπαίνουμε στο internet και εκεί είναι όλα τα σπίτια στη διάθεσή μας προς πώληση. Από την άλλη, συνεχώς έχουμε την αίσθηση ότι τα πράγματα στην προσωπική, και την κοινωνική μας ζωή δεν είναι όπως έπρεπε να είναι για να είμαστε ευτυχισμένοι. Πάντα σκεφτόμαστε ότι θα μπορούσε να είναι η σχέση μας με τον σύντροφο μας καλύτερη, το πορτοφόλι μας πιο γεμάτο, τα παιδιά μας καλύτεροι μαθητές, ο μπαμπάς μας να μας είχε φερθεί καλύτερα όταν είμασταν μικροί, ο αδερφός μας να νοιαζόταν περισσότερο για μας, οι φίλοι μας να ήταν πιο στοργικοί απέναντί μας, κ.ο.κ. Μοιάζει να μην ξέρουμε να ζούμε με τα πράγματα έτσι όπως είναι, να ζούμε σε μια κατάσταση έτσι όπως αυτή είναι. Νιώθουμε πως πρέπει να την αλλάξουμε, να την βελτιώσουμε, έχουμε την αίσθηση ότι τα πράγματα δεν θα είναι εντάξει εάν τα αφήσουμε στην ησυχία τους. Νομίζουμε ότι υπάρχει κάποιο «λάθος» σ’αυτό που δεν συμβαίνει αρκετά σύντομα, ή που δεν λειτουργεί με τον τρόπο που πιστεύουμε εμείς ότι θα έπρεπε να λειτουργούσε. Θεωρούμε δηλαδή την υπόθεσή μας αυτή ως σωστή, και σ’αυτήν μας την κρίση βασίζουμε την ευτυχία μας! Στην πραγματικότητα, μ’αυτόν τον τρόπο, υφαίνουμε την προσωπική μας δυστυχία... Είναι δυνατόν όμως η ανυπομονησία και η συνεχής επικριτική διάθεση να μας δώσει κάτι καλό; Ένα κλειδί για την ευτυχία είναι η υπομονή. Κι αυτή κατακτάται με την πεποίθηση –που στην πορεία γίνεται γνώση- ότι όλα θα πάνε καλά, με την πίστη ότι υπάρχει ένα σχέδιο, που πολύ συχνά δεν συμβαδίζει με το σχέδιο που έχουμε σφηνωμένο στο κεφάλι μας ως το «σωστό σχέδιο». Δυστυχώς, αυτό εύκολα το ξεχνάμε, κι έτσι πολλοί από μας προσπαθούμε εναγωνίως να ελέγξουμε καταστάσεις για να λειτουργήσουν έτσι όπως «θα έπρεπε» να λειτουργήσουν, στον «τέλειο» χρόνο, με τον «ιδανικό» τρόπο!... Ο νους θα επιδιώκει πάντα να αλλάζει τα πράγματα, εμείς απ’την άλλη χρειάζεται συνεχώς να επιεβαιώνουμε τον εαυτό μας ότι τα πράγματα εξελίσσονται έτσι ακριβώς όπως πρέπει να εξελιχθούν. Ο νους θέλει να πιστεύει ότι η αλλαγή των συνθηκών θα μας δώσει γαλήνη και ηρεμία. Ο νους θα επιμείνει ότι πρέπει να κάνουμε κάτι για να βελτιώσουμε τα πράγματα. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν πρόκειται να μας δοθεί οποιαδήποτε εμπειρία ζωής παρά μόνο όταν θα είμαστε έτοιμοι γι’αυτήν, όταν θα βρούμε μέσα μας την εμπιστοσύνη, και θα αποκτήσουμε την αντίληψη ότι τα πράγματα κυλάνε έτσι όπως θα έπρεπε να κυλήσουν, στο δικό τους χρόνο, με τον δικό τους τρόπο. Τότε μόνο μπορούμε να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε τη ζωή μας. Στην πραγματικότητα, όλοι μας είμαστε ικανοί να χαλαρώσουμε με τις συνθήκες αυτές που υπάρχουν τώρα στη ζωή μας, γνωρίζοντας οτι η βαθιά υπομονή και αυτο-αποδοχή θα μας δώσει την γαλήνη και την ψυχο-σωματική ίαση που ζητάμε.